Statystyki pokazują, że najbardziej narażonymi na spory sądowe branżami są branża nieruchomości i budowlana, ale nie tylko. Mimo wejścia w życie w styczniu 2016 Ustawy o wspieraniu polubownych metod rozwiązywania sporów, intensywnej promocji mediacji przez Ministerstwo Rozwoju, działań edukacyjnych prowadzonych przez renomowane ośrodki mediacyjne, ilość zawartych ugód, zwłaszcza tych z sektorem publicznym, nadal nie jest imponująca. Sektor prywatny chce mediować, sektor publiczny również. Co zatem stoi na przeszkodzie i jakie działania zostały podjęte, żeby umożliwić stronom pozasądowe rozwiązanie konfliktów?
Mediować można w każdej chwili
Od 1stycznia 2016 sędziowie mają obowiązek nakłaniania do mediacji. Sprawę do mediacji można skierować na każdym etapie postępowania sądowego. Ustawodawca przewidział też szereg zachęt proceduralnych i ekonomicznych. Na poziomie racjonalnym argumenty te trafiły do stron sporów gospodarczych, czas przekuć to na praktykę.
– Żeby móc zakończyć proces inwestycyjny, muszę mieć zaznaczoną informację „nie ma sporów na kontrakcie”, marzę o tym, żeby z budżetu Generalnej Dyrekcji zniknęła pozycja „spory i roszczenia”. Mimo, że mamy zapis o polubownym rozwiązywaniu sporów, w praktyce nie ma jednak tego mechanizmu. Myślę, że mechanizm prawny, gdyby się pojawił, byłby dużą zachętą, że jednak mediacje można stosować. Uważam, że na wyeliminowanie wielu sporów pozwoli formuła rozjemstwo na kontrakcie a drugim elementem mogłyby być mediacje czy arbitraż a dopiero na końcu sąd i do tego należałoby dążyć – komentuje Iwona Stępień-Pilipczuk.
Dr Ewelina Stobiecka, radca prawny, partner zarządzający w Kancelarii Taylor Wessing w Warszawie, inicjator i koordynator Międzynarodowego Centrum Mediacji, członek Zespołu ds. Prawa Gospodarczego przy Ministrze Rozwoju zachęca jednak do stosowania mediacji również w przypadku rozpoczętych sporów, często zalegających w sądach.
– W polskim systemie prawnym nie można wykluczyć możliwości porozumienia się. Istnieją spory trwające bardzo długo a osoby, które przy nich zaczynały pracować często już nie pracują i kontrolę przejęli prawnicy. Natomiast widzę światełko w tunelu, które już obowiązuje, związane z ustawą, która obowiązuje od 1 stycznia tego roku a mianowicie jest to fakt wprowadzony do kodeksu cywilnego, że sędzia na każdym etapie postępowania powinien namawiać strony sporu do zawarcia ugody, w tym do mediacji. Wydaje mi się, że obecnie jest nawet więcej możliwości, żeby taki spór, powstały na bazie kontraktu, który nie zawierał klauzuli mediacyjnej, skierować do mediacji. Oczywiście podstawową sprawą w tym zakresie jest wola obydwu stron. I jeżeli to są strony sektora prywatnego, to nie ma żadnego problemu. A jeżeli chodzi o mieszaną konstelację, gdzie jest zaangażowany sektor publiczny, to być może regulacje proponowane przez Ministerstwo Rozwoju będą temu sprzyjały. W Polsce brak klauzuli mediacyjnej w kontrakcie nie ogranicza w żaden sposób przystąpienia do mediacji, jednak renomowane ośrodki mediacji takie jak Międzynarodowe Centrum Mediacji przy Izbach Przemysłowo-Handlowych rekomendują jej stosowanie – dodaje Dr Stobiecka.
Wnioski ekspertów
Wszystkie powyższe wnioski powstały w wyniku debaty, która odbyła się w Ambasadzie Brytyjskiej w Warszawie. Spotkanie pt. „Alternatywne metody rozwiązywania sporów w sektorze nieruchomości, budownictwa i infrastruktury” zorganizowane przez Brytyjsko-Polską Izbę Handlową, Międzynarodowe Centrum Mediacji, RICS (The Royal Institution of Chartered Surveyors) i Kancelarię Taylor Wessing dedykowane było przedstawicielom branży budowlanej i nieruchomości. W seminarium i debacie udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa Rozwoju, Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa oraz doświadczeni praktycy rynku. Patronat honorowy nad tym wydarzeniem objęły Izby, będące propagatorami polubownych metod rozwiązywania sporów i obok Izby Brytyjskiej założycielami Międzynarodowego Centrum Mediacji: Belgijska Izba Gospodarcza, Francusko-Polska Izba Gospodarcza, Włoska Izba Handlowo Przemysłowa w Polsce, Polsko-Hiszpańska Izba Gospodarcza.
Artykuł prasowy Wolters Kluwer: MCM – Mediacje z sektorem publicznym